İletişim Becerileri
İletişim; kişilerin birbirlerine bilinçli veya bilinçsiz olarak duygu ve düşüncelerini aktardıkları bir süreçtir. Bu sürecin başarısı, bireyin yaşamındaki mutluluğun temelini oluşturur. İlişkisinde her iki tarafın da birbirlerinin duygu ve düşüncelerini paylaşarak kabul etmeleri ile birçok soruna çözüm bulunabilir. Etkisiz iletişimin kullanıldığı ortamlarda ise çocuk dışarıdan anlaşılmadığını ve kabul edilmediğini hissedecektir. Ayrıca dıştan denetimli olacaklardır ve otorite figürleri yanlarında yokken nasıl davranmaları gerektiğini bilemeyeceklerdir. Etkili iletişim yolları ise çocukların kabul edildiklerini hissedecekleri, kendilerine ve çevresine güven duyacakları bir yöntemdir. Böylece çevresi ile daha sağlıklı ilişkiler kuracaklardır. Bu nedenle öğrencilerle, temel iletişim becerilerini arttırmak, kişiler arası iletişim engellerini azaltmak, etkin dinleme ve empati becerilerini geliştirmek amacı ile etkin insan-etkin olmayan insan, duyguları tanıma, sözlü/sözsüz iletişim becerileri, iletişim engelleri gibi konuların ele alındığı “İletişim” konulu grup çalışması yapılır.
Arkadaşlık İlişkileri
Arkadaşlık ilişkisi, erken çocukluk döneminde başlayıp gelişir. Kişileri olgunlaştırması ve onları daha sosyal varlıklar haline dönüştürmesi açısından önemlidir; çünkü çocuklar, içinde bulundukları gruba uyum sağlamayı ve istendik davranışlar geliştirmeyi grup yaşantılarıyla öğrenirler. Arkadaşlık ilişkisi içerisinde kişi kendisini tanır, karşısındaki kişiyi değerlendirir, işbirliği, paylaşma, yardımlaşma gibi değerleri yaşar, doğru iletişim tarzını ve mücadele etmeyi öğrenir. Arkadaşlar, dostlar bizim yaşamımızın en anlamlı, en güçlü parçasıdır. Tüm bu düşüncelerle, ihtiyaçlar doğrultusunda öğrencilerle “Arkadaş İlişkileri” konulu grup çalışmaları yapılır. Bu çalışmada arkadaşlık kavramı, arkadaşlığı oluşturan temel öğeler, arkadaşlık ilişkilerinden beklentiler gibi başlıklar üzerinde durulurken, duyguları tanıma, ifade etme, empati kurma, öfke kontrolü, problem çözme gibi alanlarda iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik etkinliklere ve oyunlara da yer verilir.
Atılganlık
Her gün karşılaşılan kişisel sorunların bir kısmı bireylerin duygularını anlatma ya da ilgi ve isteklerini karşısındaki bireylere iletmede başarısız olmalarından kaynaklanmaktadır. Eğer kişilerin duygularını iletme becerileri yeterli değilse gereksinmelerini karşılamakta güçlük çekerler. İnsanların gereksinmelerini karşılamak için kullandıkları değişik iletişim biçimleri onların davranış biçimlerini oluşturur. Bazı bireyler çekingendirler, amaçlarına ulaşamazlar, gereksinimlerini karşılamakta güçlük çekerler bu nedenle de çoğu kez ya öfkeyle ya da yetersizlik kaygısıyla doludurlar. Bazılarıysa çevreyle ilişkilerinde saldırgandırlar; yani istedikleri amaçlara ulaşmak gereksinmelerini karşılamak için başkalarını küçük görme, dikkate almama eğilimi gösterirler. Bir iletişim biçimi olarak kabul edilen atılganlık ise, “başkalarının haklarını küçük görmeden ve zedelemeden kişinin kendi haklarını koruması, düşünce, duygu ve inanışlarını doğrudan, dürüst ve uygun yollarla ifade etmesi” olarak tanımlanmaktadır. Bu ilişki biçimi olumsuz iki uç olan “saldırganlık” ve “çekingenlik”e karşılık, olumlu bir davranış tarzı olarak kabul edilir. Atılgan olan insan, ne saldırgan bireyler gibi çevresindekileri kırar, küçük düşürür ne de çekingen bireyler gibi kendini küçük görür.
Öğrencilerimizin daha girişken davranabilen, sağlıklı ilişkiler kurabilen, özgüveni ve özsaygı düzeyleri yüksek bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz mesleki başarıları açısından olduğu kadar, bireysel doyumları açısından da önemlidir. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi tarafından bu düşünce ile yapılan “Atılganlık” grup çalışması içe dönük, kendini zor ifade eden, hayır demekte zorlanan öğrencilerden oluşur. Çalışmada atılgan, çekingen, saldırgan davranışlar ve bunların özellikleri, atılgan davranışın yararları, sözsüz iletişim, iltifat etmek, ricada bulunmak, olumlu ve olumsuz düşünceleri ifade edebilmek, ben-sen dili vb. konular örneklerle ve çeşitli etkinliklerle ele alınır.
Verimli Ders Çalışma Alışkanlıkları
Başarılı olmak için kişinin planlı ve disiplinli çalışması gerekir. Başarıya giden yol çok çalışmaktan geçmez. Çok çalışmak her zaman iyi öğrenmek demek değildir. Önemli olan etkili çalışmaktır. Etkili çalışmak; zamanı, belirlenmiş amaçlar ve tespit edilmiş öncelikler doğrultusunda programlı olarak kullanmaktır. Zamanı iyi kullanabilme becerisi sadece akademik hayatta değil, günlük yaşantıda ihtiyaç duyulan önemli bir sosyal beceridir. Zamanı iyi kullanma becerisini küçük yaşlarda edinemeyen birey, ileride gideceği sinemanın seansını kaçıran, randevularına hiçbir zaman yetişemeyen, işe geç kalan bir yetişkin haline gelir. Verimli ders çalışma becerisini edinebilmek için öncelikle kişinin günlük yaşantısını iyi organize edebilmesi gerekmektedir. Zamanı kullanmanın yanı sıra, kişinin kendine kısa-uzun-orta vadeli hedefler koyması da önemlidir. Dördüncü sınıfta düzeyinde yapılan “Verimli Ders Çalışma Alışkanlıkları” grup çalışmasında hedef, öğrencilerimizin verimli ders çalışma alışkanlıklarını eğlenerek öğrenebilecekleri bir grup ortamı yaratmaktır. Bu çalışma içerisinde zaman kullanımı, hedef belirleme, program oluşturma, hız ve güç dengesi gibi konular ele alınmaktadır.
Yaratıcılık
Öğrencilerin zihinsel olarak esneklik (ilişki kurma becerisi vb), akıcılık (hızlı düşünebilme ve yazabilme vb.), özgünlük (orijinal ve işe yarar fikir veya üretim) ve zenginleştirme (problem çözebilme becerisi vb.) alanlarının geliştirilmesi için yapılan grup çalışmasıdır.
Sorumluluk
Sorumluluk, bireyin içinde bulunduğu topluma uyum sağlaması, üzerine düşen görevleri yerine getirmesi, başkalarına saygı göstererek aldığı kararların sonuçlarını yaşamasıdır. Çocuk, küçük yaşlardan itibaren yaşının gerektirdiği sorumlulukları aldığında sorumluluk bilinci gelişir ve kişilik gelişimini tamamlar. Sorumluluk duygusunun gelişmesinde kişisel özellikler belirleyici olsa da genel olarak sorumluluk duygusu öğrenilen ve kazanılan bir beceridir. Bu nedenle “Sorumluluk” konulu grup çalışması yapılmaktadır. Yapılan grup çalışmasında sorumluluk duygusunu kazanmada temel oluşturan hedef belirleme, zamanı planlama, hatırlama gibi konu başlıkları eğlenceli etkinliklerle ele alınmaktadır. Grup çalışması süresince öğrencilerin okula ilişkin sorumluluklardan geliştirmeyi hedefledikleri alanlar öğretmen ve veli desteği ile takip edilip değerlendirilir.
Duygularımızı Tanıyalım
Kişilerin birbirlerini anlayabilmeleri, yaptıkları davranışların sonuçlarını kabul etmeleri, kişiler arası ilişkiler geliştirebilmeleri, zor durumlarla başa çıkmayı öğrenebilmeleri, kendilerini yeni topluluklara kabul ettirebilmeleri, sosyal ilişkilerini geliştirebilmeleri, isteklerini doğru ifade edebilmeleri, kurdukları sağlıklı iletişim ile gerçekleşebilir. İletişimin önemli adımlarından birisi olan duygularımızı tanımak ve ifade etmek, öğrencilerimizde geliştirmeye çalıştığımız bir beceridir. “Duygularımızı Tanıyalım” konulu grup çalışmasında duyguları tanıma ve anlamak; duygular ve düşünceler arasındaki ilişkiyi kavramak; beden dilini kullanmayı ve anlamayı pekiştirmek; etkili konuşma ve empati kurma becerisini geliştirmek gibi amaçlar içeren grup oyunları yer almaktadır. Ayrıca bu çalışmada öğrencilerimiz kendilerini değerlendirme, değiştirme, eğlenerek öğrenebilme ve aktif bir ortamda yaşıtları ile bir arada olabilme olanağını bulmaktadırlar.
Paylaşım Grupları
İç disiplinde, sosyal ilişki kurmada, okula uyumda zorlanan öğrencilerin, yaşadıkları problemler karşısında kendilerini ifade edebilmelerini ve problem çözme becerilerini desteklemek amacıyla, duygularını paylaşma imkanı buldukları çalışmalardır.